Ostatnio został przedstawiony opinii publicznej projekt ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Wprowadza on głębokie zmiany nie tylko w systemie akredytacji oraz oceny placówek medycznych jak też podnoszenia standardów jakościowych udzielania świadczeń medycznych, ale zmienia pozasądowy system dochodzenia świadczeń opierający się dotychczas na Wojewódzkich Komisjach do spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych.
Czy to rewolucja w systemie kompensacji szkód wynikających ze zdarzeń medycznych?
System kompensacji będzie dotyczył zdarzeń medycznych, czyli zdarzeń niepożądanych, których skutkiem jest:
a) zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, o ile było ono możliwe do uniknięcia, albo
b) uszkodzeniem ciała, rozstrojem zdrowia lub śmiercią pacjenta, o ile z wysokim prawdopodobieństwem mogły być one następstwem:
- nieprawidłowej lub opóźnionej diagnozy,
- leczenia niezgodnego z aktualna wiedzą medyczną lub bez zachowania należytej staranności albo też jeżeli uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci pacjenta można było uniknąć w przypadku zastosowania innej metody leczenia,
- nieprawidłowego zastosowania produktu leczniczego;
- wady lub nieprawidłowego zastosowania wyrobu medycznego.
Co do zasady świadczenie kompensacyjne przysługuje samemu pacjentowi, a jeżeli doszło do jego śmierci osobom najbliższym (które projekt ustawy określa, jako małżonka nie pozostającego w separacji, krewnego pierwszego stopnia, pozostającą w stosunku przysposobienia lub osobę pozostającą z pacjentem we wspólnym pożyciu).
Możliwe kwoty
Do tej pory mogli Państwo nie dostrzec istotnych różnic między nowymi rozwiązaniami a dotychczas obowiązującymi przepisami. Ale niestety nowe przepisy wprowadzają zmiany ograniczające wysokość świadczenia kompensacyjnego, które wynosi w zależności od przyczyny będącej:
- zakażeniem biologicznym czynnikiem chorobotwórczym – od 2.000,00 zł do 200.000,00 zł;
- uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia – od 2.000,00 zł do 200.000,00 zł;
- śmiercią pacjenta – od 20.000,00 zł do 100.000,00 zł.
Tu właśnie tkwi pierwsza wada, która może skutecznie zniechęcić poszkodowanych pacjentów do korzystania z tej metody dochodzenia świadczenia w związku ze zdarzeniem medycznym. Jest to kwota, którą mogą uzyskać w toku tego postępowania. Biorąc pod uwagę obecne koszty leczenia, trudno przypuszczać, aby kwota 200.000,00 zł zwłaszcza w przypadku ciężkiego uszkodzenia ciała bądź rozstroju zdrowia była wystarczająca. Ponadto, możliwa do uzyskania kwota w wypadku śmierci pacjenta ulega znacznemu obniżeniu z obecnych 300.000,00 zł do 100.000,00 zł.
Warto podkreślić, iż w projekcie ustawy wskazano na kwestie, które powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości świadczenia kompensacyjnego:
- razie zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym. Jest to rodzaj biologicznego czynnika chorobotwórczego oraz charakter następstw zdrowotnych wynikających z zakażenia, w tym w zakresie uciążliwości leczenia oraz pogorszenia jakości życia;
- w przypadku razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Charakter następstw zdrowotnych zdarzenia medycznego oraz stopień dolegliwości wynikających z tego zdarzenia, w tym w zakresie uciążliwości leczenia oraz pogorszenia jakości życia;
- w razie śmierci pacjenta – rodzaj relacji między osobą najbliższą a zmarłym pacjentem oraz wiek osoby najbliższej i zmarłego pacjenta.
Kryteria te są bardzo ocenne i mogą powodować duże rozbieżności w decyzjach dotyczących przyznania wysokości świadczeń.
Gdzie złożyć wniosek?
Wnioskodawca, czyli pacjent lub osoba najbliższa może złożyć odpowiedni wniosek w terminie 1 roku od dnia, w którym dowiedział się o zdarzeniu będącym podstawą przyznania świadczenia. Jednak nie później niż w terminie dłuższym niż 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie medyczne. Taki wniosek będzie podlegać opłacie 300,00 zł (obecnie to opłata 200,00 zł). Co istotne, wysokość opłaty będzie waloryzowana co roku. Wnioskodawca nie będzie mógł korzystać podczas trwania postępowania z pomocy radcy prawnego lub adwokata. To może utrudnić mu rozeznanie się w toku prowadzonego postępowania.
Zmienia się również podmiot, który będzie rozpatrywał wnioski. Dotychczas zajmowały się tym Wojewódzkie Komisje do spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych, działające w każdym województwie. Po wejściu w życie proponowanych zmian, wnioski rozpatrywać będzie Zespół działający przy Rzeczniku Praw Pacjenta. Nowością będzie także skład takich zespołów. Obecnie wnioski rozpatrywali prawnicy wraz z lekarzami, aby dokonać oceny danej sytuacji. Ustawa zmieni skład komisji w ten sposób, że sprawy będą rozstrzygane wyłącznie przez lekarzy.
Od decyzji Rzecznika, wnioskodawca będzie mógł wnieść odwołanie, od którego będzie pobierana opłata w wysokości 200,00 zł. Rozpatrywać je będzie Komisja Odwoławcza działająca przy Rzeczniku.
Oczywiście akceptacja wysokości przyznanego świadczenia kompensacyjnego będzie tożsame z rezygnacją z dochodzenia kwot na drodze sądowej. Warto podkreślić, iż zmiana będzie dotyczyć także dokumentacji powstałej w toku postępowania. Nie będzie można wykorzystać jej do innych celów. Do postępowania będą stosowane przepisy kodeksu postępowania administracyjnego.
Zmiany są dość istotne i trudno ocenić czy będą działać na korzyść pacjenta. Obniżenie wysokości dochodzonych świadczeń, ale też brak możliwości korzystania z pomocy prawnika może utrudnić działanie pacjenta w tej procedurze. Na tym etapie to projektowane zmiany, ale warto sygnalizować możliwość ich wejścia w życie oraz oddziaływania na interesy pacjentów. Czy rewolucja w systemie kompensacji szkód wynikających ze zdarzeń medycznych okaże się być korzystna dla pacjentów pokaże czas.